ارتباط و تناسب آيات قرآن كريم، شاخه‌اي از علوم قرآني است.
براساس اعتقاد به اين ايده، قسمتي از آيات سوره قسمتي ديگر را تفسير مي‌‌كند. «يفسر بعضه ببعض» و بعضي با بعض ديگر سخن مي‌‌گويد «ينطق بعضه ببعض» و آيات مبهم و متشابه به وسيله آيات محكم از پرده ابهام درمي‌آيد و آياتي كه تكراري يا بدون ارتباط و تناسب به نظر مي‌‌رسند، وقتي در مجموعه آيات سوره مربوط در نظر گرفته شود، معاني خاص هركدام مشخص مي‌‌گردد.
در حقيقت مهمترين وجه از اعجاز قرآن همين تركيب بجا و متناسب آيات است و بي‌توجهي به تركيب خاص آيات و يا دستچين كردن و گذاشتن آنها در قالبي خاص، آن را از كلام الهي و اعجاز و نطق و بيان و پيشرفت مي‌‌اندازد و به صورت كلمات قصار و پر از تكرار و ابهام در مي‌‌آيد. ‌
براي درك بهتر پيوستگي آيات قرآن لازم است نمونه‌اي از اين نوع آيات كه ظاهري ساده و باطني ژرف دارند، ذكر شود. در اينجا به توضيح سه آيه از سوره مائده مي‌‌پردازيم.
1 - « يا ايها الذين آمنوا اوفوا بالعقود، احلت لكم بهيمه الانعام الا مايتلي عليكم؛ اي كساني كه ايمان آورديد، به عهد و پيمان‌هاي خود وفا كنيد كه منافع چهارپايان بر شما حلال گرديد مگر آنچه را كه بر شما خوانده خواهد شد.»(مائده/1)
2 - آنگاه پس از اعلام گوشت‌هاي ناپاك مي‌‌فرمايد: «اليوم يئس الذين كفرو من دينكم فلا تخشوهم و اخشون، اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا؛ امروز كافران از دينتان مايوس شدند بنابراين از آنان نترسيد و از من بيم داشته باشيد. امروز دينتان را كامل گرداندم و نعمت خود را بر شما به اكمال رساندم و اسلام را به عنوان آيين زندگي براي شما پسنديدم.»(مائده/3)
3 - «يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله يعصمك من الناس ان‌الله لا يهدي القوم الكافرين؛ اي پيامبر(ص) آنچه را از سوي پروردگارت نازل شد به مردم ابلاغ كن كه اگر چنين نكني رسالت او را به انجام نرسانده‌اي و خداوند تو را از مردم در امان نگاه مي‌‌دارد و خداوند گروه كفرپيشه را هدايت نمي‌كند.»(مائده/67)
در آيه اول «احلت لكم» و «اوفوا بالعقود» در يك آيه هستند، اما ظاهرا هيچ ارتباطي ميان آنها به نظر نمي‌رسد. آيه دوم نيز ظاهرا به آيه‌هاي قبل و بعد آن هيچ ربطي ندارد و جميع مفسران و علماي شيعه و برخي از علماي اهل سنت برآنند كه «اليوم اكملت لكم دينكم» در روز غدير خم و در مورد ولايت علي‌بن ابي‌طالب(ع) نازل شده است. آيه سوم نيز به همين صورت. براي درك بهتر اين آيات بايد ابتدا نگاهي به فضاي تاريخي سوره مائده بيندازيم.
قوم موسي(ع) زماني داراي كتاب و حكومت و نبوت و روزي‌هايي از طيبات و برتري جهاني بودند. اما يهوديان معاصر پيامبر اسلام(ص) كه نسل ناخلف پيشينيان خود بودند، به جاي عمل به كتاب آسماني، به دنيا روي آوردند و دچار روحيه استكبار و برتري قومي شده بودند. يهوديان با نشاني‌هايي كه از پيامبر موعود در كتاب‌هايشان خوانده بودند راهي يثرب شدند تا به وسيله او اقتدار گذشته خود را كسب كنند.
با ورود پيامبر به يثرب استقبال گرمي از او كردند اما هنگامي كه پيامبر ميان دو قبيله اوس و خزرج صلح و دوستي برقرار كرد، آنها ديگر سلطه خود را از دست دادند. از طرفي ديگر با تلاش پيامبر(ص) براي با سواد كردن مردم، سلطه فرهنگي و به اصطلاح باسوادي يهوديان نيز به سر رسيد.
با تغيير قبله مسلمانان از بيت‌المقدس به مسجدالحرام، آخرين رشته سلطه‌گري از بين رفت و مسلمانان به كلي مستقل شدند. اكنون تنها يك چيز مانده بود. يهود خود را «ملت برگزيده خدا» مي‌‌پنداشتند و ولايت الهي و خلافت زمين و كتاب آسماني را منحصر به خود مي‌‌دانستند و انتظار داشتند پيامبر موعود از ميان آنها برگزيده شود. هنگامي كه خداوند در سوره بقره پرده از فساد و جنايات يهوديان برداشت و آنان رسوا شدند، ديگر انتظار داشتند دعوت پيامبر اسلام (ص) محدود به مردم بيسواد و امي باشد و به آنان كاري نداشته باشد.
اما اين‌گونه نبود. آنان قبلا طبق عهدي كه با خدا بسته بودند مي‌‌بايست از پيامبر آينده پيروي و حمايت كنند.
هنگامي كه از پيامبر خواستند به آنها استقلال بدهد، اين جواب را شنيدند: «قل يا اهل الكتاب لستم علي شي حتي تقيموا التوراه و الانجيل و ما انزل الكيم من ربكم؛ بگو اي اهل كتاب، شما پايگاهي نداريد مگر آنكه تورات و انجيل و آنچه از جانب پروردگارتان بر شما نازل شده به پاي داريد- كه همانا پيروي از پيامبر(ص) موعود است-»(مائده/68)
يهوديان به مجازات عهدشكني و ستم‌هاي فراواني كه مي‌‌كردند- اوكلما عاهدو‌ا عهدا نبذ فريق منهم- از مائده آسماني و نعمت‌هاي نيكويي كه براي آنان حلال بود، محروم گشته بودند و خداوند آنها را حرام گردانيده بود. مسيحيان نيز به پيروي از روياي پطرس بسياري از چيزها را بر خود حلال كرده بودند.
يكي از نشاني‌هاي مكتوب در تورات و انجيل راجع به پيامبراسلام(ص) اين بود كه «يحل لهم الطيبات و يحرم عليهم الخبائث و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التي كانت عليهم؛ آنچه را پاكيزه است برايشان حلال و آنچه را كه پليد است حرام مي‌‌گرداند و بارهاي گران و زنجيرهايي كه بر گردن آنها بود، برمي‌دارد.»(اعراف/157)
اينك در سوره مائده كه به مثابه قطعنامه‌اي براي اهل كتاب و كفار است، مي‌‌فرمايد: «يا ايها الذين آمنو اوفو‌ا بالعقود؛ اي كساني كه ايمان آورديد به عهد خود وفا كنيد» - يعني مثل اهل كتاب نباشيد كه عهدشكني كردند و نعمت‌ها بر آنان حرام گشت- «احلت لكم بهيمه الانعام» منافع چهارپايان بر شما حلال گرديد- همان چيزي كه بر يهوديان حرام گرديده بود- و بدانيد كه نعمت‌هاي دنيوي و اخروي الهي در برابر وفاي به عهدتان منظور شده است.
يهوديان به كلي از اسلام مايوس شده بودند و آخرين اميدشان اين بود كه پيامبر فرزندي ندارد و به اصطلاح خودشان «ابتر» است و پس از مرگش همه چيز تمام مي‌‌شود و آنها دوباره مي‌‌توانند سلطه خود را به دست آورند.
اما هنگامي كه پيامبر(ص) به فرمان خداوند در روز غدير خم در دوراهي كه حاجيان يمني به سوي يمن مي‌‌رفتند، همه را جمع كرد و دست پسرعموي خود را گرفت و او را ولي و وصي هر كسي قرار داد كه پيش از آن خود ولي و وصي او بوده است؛ ديگر آخرين اميد يهوديان و اهل كتاب به نااميدي بدل گشت: «اليوم يئس الذين كفروا من دينكم» با اين كار يهوديان بسيار عصباني شدند اما خداوند فرمود: «فلا تخشوهم و اخشون؛ از آنها نهراسيد و از من بيم داشته باشيد و امروز ديگر دينتان را كامل كردم و اين آيين كامل را به عنوان آيين زندگي براي شما پسنديدم: اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضيت لكم الاسلام دينا.»
اما آيه سوم- آيه تبليغ- براي توضيح اين آيه ابتدا بايد دانست منظور از «فما بلغت رسالتك» چيست و كدام رسالت و ماموريت مدنظر است. سوره مائده آخرين سوره و جامع پيام‌هاي سوره‌هاي قرآن و به مثابه‌ قطعنامه قرآن است كه بعضي از آن تكراري است.
اما اكنون با پرده‌برداري از زننده‌ترين چهره‌هاي يهود خداوند در آيه 67 به پيامبرش فرمان مي‌‌دهد آنچه از جانب پروردگارت نازل شده به مردم ابلاغ كن و آنچه بر پيامبر نازل شده عبارت است از آيات افشاكننده چهره‌هاي كفر، ظلم و فسق و نفاق يهود و عدم لياقت و صلاحيت آنها براي امامت و ولايت مردم، نسخ پاره‌اي از احكام تورات و انجيل، لغو ميثاق عهد ولايت خدا با اهل كتاب نهي شديد از قرار دادن يهود و نصاري، كافر و ظالم و فاسق به عنوان اوليا- آيات 26- 15 سوره مائده، و در آخر انحصار ولايت خدا به پيامبر(ع) و بعد از پيامبرعلي(ص) ادامه‌دهنده هدايت مومنان: انما وليكم الله و رسوله والذين آمنوا الذين يقيمون الصلاه و يؤتون الزكاه و هم راكعون- آيه 55 سوره مائده- به جز بند آخر ديگر مفاد در سوره‌هاي ديگر به صورت پراكنده توضيح داده شده‌اند و آنچه اينجا تازگي دارد همان انحصار ولايت به پيامبر و اهل بيت و قطع اميد اهل كتاب براي بازگشت ولايت به خود بعد از وفات پيامبر است: «اليوم يئس الذين كفروا من دينكم».
و در حقيقت خداوند خواسته بگويد: اي رسول آن همه رنج و زحمت كه كشيدي و افشاگري‌هايي كه كرديم و اين نهضت كه در اندك زمان رشد و نمو كرد، اگر امروز- روز غدير خم- اين رسالت- كه همانا معرفي ولي و جانشين بعد از خود است- را انجام ندهي، گويي رسالتت را انجام نداده‌اي زيرا بعد از وفات تو هر چه تبليغ كرده بودي بر باد خواهد رفت و سلطه‌گري به دست همان ظالمان و فاسدان پيشين بازخواهد گشت. تنها با پذيرفتن اين تعبير است كه «اليوم يئس الذين كفرو من دينكم» معنا پيدا خواهد كرد.